Gorączka - objawy i przyczyny

Pytanie nadesłane do redakcji:

Dzień dobry, chciałabym dowiedzieć się czy utrzymujący się stan podgoraczkowy po przebytej infekcji górnych dróg oddechowych, leczonej antybiotykiem jest normalne. Lekarz mnie zbadał i stwierdził, że wszystko ok. Temperatura cały czas utrzymuje się 37-37,2°C.

Odpowiedziała:

lek. med. Iwona Witkiewicz
specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego

Gorączka to odpowiedź organizmu na pojawiające się w ustroju tzw. pyrogeny, czyli substancje zewnątrz- lub wewnątrzpochodne powodujące przestrojenie organizmu z fizjologicznej temperatury na wyższy poziom. Gorączka należy do systemu odporności nieswoistej, którym organizm broni się m.in. przed zakażeniami drobnoustrojami. Pyrogeny zewnątrzpochodne to najczęściej składowe elementów bakterii, wirusów czy grzybów, wewnątrzpochodne to produkty rozpadu guzów nowotworowych, kompleksy antygen-przeciwciało, kwasy żółciowe i inne. Dlatego gorączka pojawia się nie tylko w zakażeniach, ale również w chorobach nowotworowych, alergicznych czy nawet jest odpowiedzią na niektóre leki (tzw. gorączka polekowa).

Dość dużym problemem diagnostycznym jest tzw. gorączka o nieznanej przyczynie, jest to zespół o niezwykle różnorodnej etiologii, którego głównym objawem jest gorączka nieustępująca ani samoistnie, ani po leczeniu i utrzymująca się dłużej iż podczas leczenia przeciętnej choroby infekcyjnej.

Główne przyczyny takiej gorączki to:

• zakażenia (25-50%)
• choroby autoimmunologiczne (15%)
• nowotwory, w tym nowotwory krwi (5-25%)
• inne (np. gorączka polekowa).

W przypadku 5-15% gorączki przyczyny nigdy nie udaje się ustalić.

Badania wykonuje się w zależności od ewentualnych innych objawów i charakteru samej gorączki.

Należy zebrać bardzo dokładny wywiad odnośnie do wszelkich objawów, zwłaszcza dolegliwości bólowych, ewentualnych podróży zagranicznych, charakteru pracy, kontaktu ze zwierzętami, kontaktów seksualnych, przyjmowanych leków (nawet tych sprzedawanych bez recepty) czy nawracających krwawień. Szczególnie uważnie należy przeanalizować charakter samej gorączki, a mianowicie:

• ilość rzutów gorączki w ciągu dnia
• amplitudę wahań w stopniach Celsjusza
• przerwy w występowaniu gorączki liczone w dniach
• wysokość gorączki w stopniach
• długość okresów gorączki w miesiącach.

Gorączka septyczna (trawiąca) o jednym skoku w ciągu dnia i amplitudzie większej niż. 2°C towarzyszy najczęściej ropniom, białaczkom i chłoniakom.

Gorączka dwuszczytowa jest charakterystyczna dla gruźlicy prosówkowej i malarii, ciągła jest typowa dla durów (brzuszny, rzekomy).

Gorączka powyżej 40°C często jest efektem stosowanych leków, ropni, zakażenia HIV czy zakażenia mózgu.

Gorączka lub stany podgorączkowe przewlekające się powyżej sześciu miesięcy mogą występować w zapaleniu wątroby, sarkoidozie, chorobie Leśniowskiego i Crohna.

W przypadku gorączki o nieustalonej etiologii wykonujemy liczne badania, rozpoczynając od powszechnych i nieinwazyjnych i w miarę potrzeby rozszerzając diagnostykę na kolejne aż do ustalenia przyczyny.

W Pani przypadku podała Pani stanowczo zbyt mało danych. Jak długo po zakażeniu trwa u Pani stan podgorączkowy, jak długo trwało samo zakażenie i jak długo była Pani na nie leczona. Czy wcześniej tzn. przed infekcją mierzyła Pani temperaturę, czy ma Pani jakieś inne objawy poza stanem podgorączkowym. Wszystko to jest niezwykle ważne, bo Pani stan podgorączkowy może być odpowiedzią na zastosowane leczenie (reakcja polekowa), może być wyrazem wygasającej infekcji (okres rekonwalescencji), a może być wyrazem niewygaszonego zakażenia i wymagać dodatkowych badań i rozważenia kontynuacji leczenia. Istnieje też pewne prawdopodobieństwo, że utrzymujący się stan podgorączkowy jest wyrazem zupełnie innej, tlącej się choroby, która poprzez stan podgorączkowy ujawniła się "przy okazji" infekcji. Bezwzględnie w razie braku poprawy po upływie 7 dni należy ponownie zgłosić się do lekarza i ponownie rozważyć wszystkie te możliwości.