×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Omdlenia – przyczyny i objawy

Pytanie nadesłane do redakcji:

Witam. Mam 17 lat. Od września tamtego roku zdarzały mi się zawroty głowy i omdlenia, ale zdarzało się to raz na jakiś czas. Od niedawna objawy zaczęły się nasilać i omdlenia zdarzają mi się przynajmniej raz na dwa tygodnie. Miałam robione badania różnego rodzaju i wszystko było w porządku. Ostatnio rezonansie magnetycznym wykryto torbiel 10,5 mm i przyścienne pogrubienia błony śluzowej w sitowiu. Poza tym w  badaniu EEG niewielkie nieprawidłowości w okolicy skroniowo-ciemieniowej prawostronnie, stymulowane hiperwentylacją. Prócz tego w zapisie Holter EKG nieutrwalony, kilkusekundowy częstoskurcz nadkomorowy. Czy jest to groźne dla zdrowia? Proszę o pomoc. Pozdrawiam.

Odpowiedział:

dr n. med. Wojciech Brzoznowski
otolaryngolog, otolaryngolog dziecięcy
Klinika Otolaryngologii
Gdański Uniwersytet Medyczny

Omdlenie jest to przejściowa i samoograniczająca się utrata przytomności, która charakteryzuje się nagłym początkiem oraz szybkim i całkowitym powrotem świadomości. Bezpośrednią przyczyną tego stanu jest chwilowe zmniejszenie przepływu krwi przez tkankę mózgową.

Omdlenie jest objawem często występującym w populacji dzieci. Uważa się, że 15%–25% dzieci i młodzieży doświadcza co najmniej jednego epizodu omdlenia przed osiągnięciem 18. roku życia. Najczęściej omdlenia występują pomiędzy 15. a 19. rokiem życia, przy czym dominuje płeć żeńska.

Większość omdleń u dzieci ma charakter łagodny. Dane z piśmiennictwa wskazują, że główną przyczyną utraty przytomności u dzieci i młodzieży są omdlenia wazowagalne (neurokardiogenne), stanowiące od 30 do 60% wszystkich incydentów. W dalszej kolejności są przyczyny kardiologiczne (10–28%), ortostatyczne (5–25%), idiopatyczne (11–24%), psychogenne (3–18%), neurologiczne (5–11%), metaboliczne (0,8–3%).1

Ryc. 1. – Podział omdleń według Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)2

Omdlenia w mechanizmie wazowagalnym nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjenta.
Do zasłabnięcia dochodzi tu zwykle w sytuacji długotrwałego przebywania w pozycji stojącej, zwłaszcza w gorących, dusznych pomieszczeniach lub też pod wpływem silnych emocji. Omdleniu towarzyszy krótkotrwała utrata przytomności najczęściej z upadkiem, a następnie samoistny powrót świadomości. Większość incydentów poprzedzają charakterystyczne objawy zwiastunowe: zawroty głowy, zaburzenia widzenia (np. mroczki przed oczami), szum w uszach, uczucie gorąca, nudności, poty, zblednięcie.

W diagnostyce nawracajacych omdleń należy przede wszystkim starać się wykluczyć przyczyny groźne dla życia pacjenta. Podstawowe znaczenie w rozpoznaniu ma dokładnie zebrany wywiad (okoliczności incydentu, relacje naocznych świadków) i badanie przedmiotowe uzupełnione badaniami dodatkowymi. Badaniami przesiewowymi w kierunku kardiologicznych źródeł omdleń są: spoczynkowy zapis EKG, 24-godzinne monitorowanie czynności serca metodą Holtera, echokardiografia i test wysiłkowy. W specjalistycznych ośrodkach zajmujących się omdleniami u dzieci rutynowo przeprowadza się podstawowe badanie neurologiczne i okulistyczne. Badanie EEG (elektroencefalografia) jest zalecane tylko w przypadkach uzasadnionego podejrzenia padaczki lub gdy wywiad nie wskazuje jednoznacznie na wazowagalny charakter omdlenia. Cennym uzupełnieniem konsultacji neurologicznej jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy. Wyniki badań laboratoryjnych mogą ujawnić ciążę, nieprawidłowości metaboliczne i ewentualne zatrucia.

Odpowiadając na zadanie pytanie, należy stwierdzić, że właściwa interpretacja nieprawidłowości ujawnionych w badaniach dodatkowych (pod kątem przyczyny nawrotowych omdleń) możliwa będzie dopiero po konsultacjach specjalistycznych:

  • neurologicznej – odnośnie do torbieli opisywanej w rezonansie magnetycznym mózgu oraz oceny zapisu badania EEG
  • kardiologicznej – dotyczącej częstoskurczu nadkomorowego.

Wszystkie te zaburzenia mogą być potencjalnym źródłem omdleń. Brak wglądu w pełną dokumentację medyczną uniemożliwia jednoznaczne odniesienie się do opisywanych zmian.

Przyścienne zgrubienia błony śluzowej w sitowiu nie mają związku z opisywanymi w pytaniu zaburzeniami.

Piśmiennictwo:

Hannon D.W. Syncope in children and adolescents. Curr.Probl.in Ped. 1993; 23: 358-384.
Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące diagnostyki i postępowania w omdleniach (wersja 2009). Kard Pol 2009; 67: 12 (Suppl. 8).

26.01.2012
Inne pytania

Publikacje, którym ufa Twój lekarz

Medycyna Praktyczna jest wiodącym krajowym wydawcą literatury fachowej. 98% lekarzy podejmuje decyzje diagnostyczne lub terapeutyczne z wykorzystaniem naszych publikacji.